Józef Krupski (1917-1992)
Muzykant,
cymbalista. Grał on przede wszystkim melodie z Wileńszczyzny: polki,
walce, oberki, kadryle, fokstroty, tanga i marsze. Od dzieciństwa
interesował się muzyką i przejawiał ku temu niezwykły talent. W
Żeściunach pod Wilnem u swojego wuja Stanisława Marcinkiewicza uczył
się grać na strunowych cymbałach wileńskich. W wieku 12 lat grał już
na weselach i zabawach.
W 1935 roku Józef Krupski zaczął grać z harmonistą Teofilem (nazwisko nieznane). Repertuar wykonywali na słuch. Wspólnie zagrali około 50 wesel, przeważnie w okolicy Wilna.
Józef Krupski brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku. W 1940
roku ożenił się z Janiną Sokołowską, z którą miał 4 synów i 2 córki.
W 1942 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec,
pracował w fabryce Opla. Po wojnie krótko mieszkał w Elblągu a na
stałe osiedlił się w Kętrzynie. Przez wiele lat pracował w
kętrzyńskich zakładach odzieżowych "Warmia".
Po II wojnie światowej Józef Krupski nie grał przez wiele lat, nie
miał instrumentu. Dopiero po przejściu na emeryturę w 1982 roku
zbudował cymbały. Struny zakupił znajomy, natomiast drewno zostało
pozyskane ze starej, drewnianej skrzyni po babce. Kołki do
naciągania strun zostały wykonane w kętrzyńskiej cukrowni. Grał dla
siebie, na imieninach i w domu dla relaksu. W 1986 roku zaczął uczyć
gry swojego wnuka Andrzeja Zajko. Razem występowali podczas
Suwalskiego Jarmarku Folkloru w Węgorzewie, Festiwalu Kapel i
Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą, Turniejach
Instrumentalistów Ludowych w Gryfinie, zdobywając tam nagrody i
wyróżnienia.
Józef
Krupski i Andrzej Zajko nagrywali dla Polskiego Radia, zachowały się
ich nagrania w Radiowym Centrum Kultury Ludowej w Warszawie. Inne
nagrania Józefa Krupskiego i jego wnuka spoczywają w archiwum
Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Ponadto sporo
nagrań, zarówno audio jak i video znajduje się u osób
sympatyzujących z muzyką ludową. Zespół "Berklejdy" wydał w 1998
roku płytę pt. "Muzyka nasłuchana" (Orange World Records - OWCD001).
Niestety działalność grupy nie trwała długo, co spowodowane było
tragiczną śmiercią lidera zespołu Andrzeja Zajko. Płyta wielokrotnie
doceniania na Zachodzie, uznawana przez wielu jako wydarzenie
wyjątkowe.
Pierwszym instrumentem Józefa Krupskiego były cymbały jego wuja, Stanisława Marcinkiewicza. Później stały się one własnością Józefa Krupskiego. Cymbały te pozostały w Wilnie. Drugim instrumentem były cymbały samodzielnie zbudowane w 1982 roku na wzór tych pierwszych. Instrument ten posiadał 17 pasm strun, po 5 strun w paśmie (łącznie 85 strun). W 1992 roku Józef Krupski chciał zmodyfikować instrument, zmniejszyć jego ciężar, jednakże zmarł a rozłożone na części cymbały zginęły w pomroce czasu. W książce Edwarda Mojsaka "Szkoła gry na cymbałach", autor przedstawił między innymi strój cymbałów Józefa Krupskiego.
Cymbały Józefa Krupskiego (fot. z 1989 r.)
Cymbały Piotra Krupskiego (fot. z 2012 r.)
W 2012 roku Artur Jachimowicz, wykonał replikę cymbałów Józefa Krupskiego, na zamówienie jego wnuka Piotra. Powstały one na bazie zdjęć, filmów i wspomnianego stroju z książki Edwarda Mojsaka. Obecnie Piotr Krupski kontynuuje rodzinną tradycję gry na cymbałach. Same cymbały prezentują się znakomicie i są bardzo podobne do swego oryginału. Również drewniane pałeczki zostały wykonane w tym samym kształcie, jak pałeczki Józefa Krupskiego.